FILOLOGIA – OD/NOWA
JĘZYK–LITERATURA–KULTURA W EPOCE CYFROWEJ
W ostatnich dekadach liczne języki i tradycje krytyczne rewidowały swój stosunek do dziedzictwa filologii, która budzi dziś rozmaite reakcje: od pełnych entuzjazmu, afirmatywnych postaw widzących w niej ożywcze źródło humanistyki i ważne kulturotwórcze narzędzie po kategoryczny sprzeciw wobec rzekomo przestarzałych metod i profesjonalnych słowników, wyczerpujących swój twórczy potencjał w zetknięciu z praktykami nowoczesnych wspólnot. Obfita biblioteka – także monumentalnych – opracowań powstałych w ostatnich dekadach (m.in. James Turner, Hans Ulrich Gumbrecht, Sheldon Pollock, Benjamin A. Elman, Ku-ming Kevin Chang, Harry Lönnroth, Jerome McGann, Edward Said), jak również rodzime inicjatywy nawiązujące do filologicznego dziedzictwa (filozofia filologii, filologia cyfrowa, nowa filologia, filologia XXI czy stylometria) pozwalają badaczkom i badaczom zorientować się w bogactwie argumentów i postaw, które inspirować mogą projektowanie własnych akademickich warsztatów i intelektualnych przedsięwzięć, zwłaszcza w obliczu szybko postępujących przemian rynku czytelniczego, a także niezwykłego tempa zmiany warunków działania w murach rodzimego uniwersytetu i związanej z nim sieci międzyludzkich, międzyinstytucjonalnych i międzykulturowych połączeń.
Również w związku z nimi wolno sądzić, że refleksja nad obecnością filologii w obrębie różnych nurtów badań nad językiem, literaturą i kulturą prowadzonych w kraju i za granicą – wszelkimi kontynuacjami, przekształceniami, jak i nieciągłościami czy wręcz radykalnymi zerwaniami – ponownie zasługuje na uwagę. Formułując główny temat VIII Światowego Kongresu Polonistów, zachęcamy do stawiania pytań o to, w jaki sposób podejmowana dziś przez nas problematyka badawcza oraz zaangażowanie w kulturę i rozmaite praktyki społeczne korzysta z dziedzictwa filologii, w jaki sposób je przekształca, kwestionuje czy kontestuje, w jaki sposób konfrontuje z nowymi zjawiskami kultury (funkcjonującej często w środowisku cyfrowym), wreszcie w jaki sposób pojmuje samą filologię.
To w gruncie rzeczy także pytania o status, granice, kondycję i perspektywy naszych własnych projektów, jak też całych dyscyplin i obszarów, które mierzą się z ciągłymi zmianami instytucjonalnymi: w jaki sposób uprawiane dziś kulturoznawstwo, lingwistyka kulturowa, antropologia literatury, lingwistyka antropologiczna, komparatystyka, translatologia, studia nad pamięcią, groznawstwo, medioznawstwo czy teatrologia i perfromatyka skorzystały z dziedzictwa filologii, w jaki sposób je kwestionowały czy przekształcały? Jak zmieniały się dawne filologiczne podstawy tradycyjnych studiów historyczno- i teoretycznoliterackich, językoznawczych, edytorskich, teatrologicznych, polonistycznych, a także całych instytucji w kraju i poza jego granicami? W jaki sposób nowoczesna dydaktyka czy glottodydaktyka korzystają z dawnych i nowych inspiracji filologicznych? Warto podkreślić, że tytułowa formuła sytuuje problematykę Kongresu w czasach ekspansji rozmaitych form kultury cyfrowej, nie ogranicza jej jednak w żaden sposób do zagadnień humanistyki cyfrowej (które oczywiście znajdą także swoje miejsce podczas naszych spotkań).
Wraz z postawieniem sformułowanych wyżej pytań chcielibyśmy zaproponować nową formułę spotkań kongresowych połączonych z prezentacją wyników prac badawczych prowadzonych przez uczestniczki i uczestników Kongresu. Po raz pierwszy miejsce tradycyjnych referatów zajmie dyskusja nad przygotowanymi wcześniej krótkimi (do 4 stron z bibliografią i przypisami) hasłami/opracowaniami, dotyczącymi wybranych zagadnień, zarówno ogólniejszej teoretycznej i syntetyzującej natury, jak i tych skoncentrowanych na interpretacji konkretnych tekstów. Prosimy zatem o propozycje wyboru jednego z kluczowych dla Państwa obszaru badawczego zagadnień/problemów/zjawisk po to, by przedstawić go w świetle dawnych, obecnych i możliwych zadań filologii (w formie opracowanego hasła słownikowego). Proponowane zagadnienia będziemy przypisywać do większych bloków tematycznych (wstępna lista znajduje się poniżej). Gotowe opracowania umieścimy na przygotowanej stronie internetowej, zaprezentujemy i poddamy dyskusji podczas Kongresu. Zależy nam zwłaszcza na propozycjach uwzględniających perspektywy międzynarodowe, transkulturowe, interdyscyplinarne itp.
Mamy nadzieję, że Kongresowi towarzyszyć będą także dodatkowe/specjalne wydarzenia organizowane w budynkach uniwersyteckich i niektórych lokalizacjach Krakowa: poświęcone wybranym postaciom polskiej kultury, rynkowi wydawniczemu, publikacjom czy ważnym instytucjom na różnego rodzaju kulturalnych mapach.
STRUKTURA HASŁA:
Do 4 stron (do 10 000 znaków ze spacjami, włączając bibliografię i przypisy, WORD, Times New Roman, rozmiar czcionki 12, interlinia 1.5, marginesy 2.5, przypisy w stylu harvardzkim: komentujące na dole strony, bibliograficzne: nawiasowe w samym tekście, odsyłające do bibliografii na końcu). Kompozycja hasła/opracowania może być dowolna, ważne jednak, by odnosiła się do – szeroko rozumianego – filologicznego tła/kontekstu określonego zagadnienia, kontynuacji/dyskontynuacji filologicznych tradycji wpływających na obecną postać danego zjawiska. Hasła mieściłyby się w obrębie przedstawionych poniżej bloków tematycznych (możliwe jest również zgłoszenie propozycji nowego bloku, która zostanie wzięta pod uwagę przy tworzeniu ostatecznej wersji programu). Zależałoby nam, aby większość haseł gotowa była jeszcze przed spotkaniami kongresowymi (pod koniec maja 2023 roku), by umożliwić uczestnikom dyskusji zapoznanie się z nimi.
Przykład hasła 1: w obrębie bloku „literatura i kultura dawna” jednym z ciekawych zagadnień podejmowanych w ostatnich latach są związki wyobraźni/praktyki poetyckiej i kartograficznej, które ująć można w hasło poezja i mapa (a w jego ramach poruszyć takie zagadnienia, jak mapa i pismo, lektura mapy, retoryka kartograficzna, literatura a rewolucja kartograficzna, literatura dawna a geopoetyka i geokrytyka, interpretacja literatury dawnej – tradycje i perspektywy, itd.).
Przykład hasła 2: w obrębie bloku „od prototeorii do postteorii” można wybrać hasło język i psychoanaliza, przedstawiając rolę języka w kształtowaniu się praktyk i koncepcji psychoanalitycznych dawniej i dziś, a także związanych z psychoanalizą sposobów interpretacji.
PROPONOWANE BLOKI TEMATYCZNE:
• filologia: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość
• dyscypliny i języki krytyczne: między lokalnym a globalnym
• instytucje krajowe i zagraniczne wobec tradycji filologicznych
• humanistyka nowa i zaangażowana
• literatura i kultura dawna: powroty, ślady, zerwania
• nowoczesność: kontynuatorzy i kontestatorzy
• literatura najnowsza i wyzwania krytyki literackiej
• długi wiek XIX: paradygmaty, cezury, figury
• retoryka: między myśleniem i działaniem
• językowe geografie i obrazy świata
• od prototeorii do postteorii
• wyzwania nowego edytorstwa
• proces twórczy i genetyka tekstu
• perspektywy humanistyki cyfrowej
• strefy przekładu dawniej i dziś
• nowe media i popkultura: szanse i zagrożenia
• od teatru do performansu
• nowoczesna glottodydaktyka
• biblioteka mikroanaliz
